سمپاشی عبارت است از پاشش محلول سمی یا سم خالص روغنی یا گرد به مقدار معین در واحد سطح و در یک سم پاشی صحیح لازم است کلیه سطوح هدف پوشیده از سم باشد . متوسط کلی قطر ذرات سم ۱۰۰۰-۱ میکرون می باشد. امروزه شاهد سمپاشی های فراوان در بخش کشاورزی هستیم که به جرات می‌توان گفت ۵۰ درصد آنها بی دلیل است زیرا زمانی که تعداد آفت کمتر از آستانه خسارت اقتصادی است سم‌پاشی ها انجام می‌شود که خاصیت پیشگیری ندارند و فقط حشرات مفید را از بین برده و جمعیت آفات را نسبت به سم مقاوم می‌سازد. و از طرفی ۸۰ درصد این سم پاشی ها بدون هدف بوده و روی آفت مورد نظر تاثیری ندارند که دلایل مختلف آن را توضیح می‌دهیم.

۱- زمان مناسب سم پاشی و محلول پاشی سمپاشی باید زمانی انجام شود که آفت به آستانه زیان اقتصادی رسیده باشد مثلا در گلخانه ها لزومی ندارد تا زمانی که حشره رویت نشده سم پاشی انجام داد زیرا می توان با ایزوله کردن گلخانه و سمپاشی کلی، قبل از کشت، گلخانه را عاری از هرگونه آفات و بیماری نمود و در ادامه از ورود آفات به داخل جلوگیری کرد. و یا زمانی که هر ساله پیش بینی میشود آفات به مزارع و باغات هجوم می آورند مثلا در باغات میوه می توان در زمان خواب درختان از سم پاشی هایی جهت ضد عفونی کردن و در ابتدای فصل رشد با استفاده از سموم سیستمیک و قوی جهت پیشگیری و مبارزه با آفات استفاده کرد ( سموم زمستانه ). از این رو گیاه در زمان باردهی مورد هجوم آفات و بیماری ها قرار نگرفته و لازم به استفاده از سموم نمی باشد به این ترتیب دوره کارنس سموم نیز رعایت می‌شود. منظور از زمان مناسب سم پاشی استفاده سموم و محلول دهی در ساعات خنک و مرطوب روز می باشد به طوری که دمای هوا زیر ۲۷ درجه سانتی گراد و گیاه نباید دچار تشنگی باشد. مثلا برای سموم سیستمیک در ساعات اولیه روز توصیه می شود، زیرا زمان سم پاشی هوا خنک و نور کم می باشد و بلافاصله بعد از سم پاشی و تابش نور خورشید، سموم با شیره گیاهی شروع به حرکت در گیاه می‌کند. و یا سم پاشی سموم تماسی شب ها انجام می شود زیرا روزنه ها بسته هستند و سموم وارد گیاه نمی شود و گیاه دچار تنش حاصل از سموم نخواهد شد علاوه بر آن سموم بیولوژیک مثل باکتری Bacillus thuringiensis نیز در ساعات پایانی روز انجام می‌شود تا این باکتری بتواند زمان کافی برای شروع فعالیت در هوای خنک را داشته باشد. ۲- استفاده از ابزار مناسب برای سم‌پاشی و محلول پاشی ابزار مناسب سم پاشی قیمت بالاتر و به همان اندازه کیفیت بالایی نیز دارند که این مزیت باعث می‌شود مقدار سم و آب کمتری در سم پاشی استفاده شود همچنین تاثیر سموم چندین برابر خواهد شد، مثلا سمپاشی که اندازه قطرات کوچکتر (۱ الی ۱۰۰۰ میکرون ) داشته باشد بسیار تاثیر گذار تر از یک نازل یا سمپاشی است که قطرات بزرگتری اسپری می‌کند، در نتیجه مقدار آب و سم کمتری مصرف می‌شود و پیرو آن هزینه ها بسیار پایین می‌آید. پس ابزاری که بتواند قطرات کوچکتری اسپری کند برای سمپاشی بسیار مناسب تر است. تاثیر قطرات ریز در سمپاشی ۳- استفاده از آب مناسب (pH و EC مناسب) آبی که دارای pH و EC بالایی باشد به هیچ وجه برای سم پاشی و محلول دهی مناسب نیست زیرا سم و کود در این آب به خوبی حل نخواهد شد حتی در شرایطی امکان سوزندگی نیز وجود دارد از این رو برای پایین آوردن EC باید از آب شیرین کن استفاده کرد و برای کم کردن pH از اسید ها که به آنها pH کنترلر می گویند. EC مناسب برای این منظور باید زیر ۵/۰ میلی موس باشد و تا ۱ میلی موس قابل قبول است که اکثر آب های کشاورزی دارای چنین آبی هستند و اگر بیش تر باشد آب مزه شوری میدهد از این رو می‌توان به راحتی آن را تشخیص داد. pH مناسب در سم پاشی و محلول پاشی بین ۵/۵ تا ۶/۵است که بیشتر آب های ایران pH بالای ۷ الی ۹ دارند از این رو حتما باید از pH کنترلر ها استفاده کرد زیرا بیشترین مشکل در سم پاشی و محلول پاشی در کشور ما به دلیل رعایت نکردن این نکته بسیار ساده می‌باشد. برای اندازه گیری میزان EC و pH از دستگاه EC متر و pH متر استفاده می شود و در روش صحیح سمپاشی بسیار اهمیت دارند. ۴- استفاده از سورفکتانت‌ها سورفکتانت ها موادی هستند که کشش سطحی محلول سم یا کود را بالا می برند و باعث چسبندگی آنها به سطح برگ یا ساقه و اجزای گیاه و همچنین آفات می شود از این رو کارایی مصرف ، میزان جذب و سرعت نفوذ از طریق روزنه های برگ در آفت کش ها و کود ها را بالا می‌برد.

۵- یکنواختی در سم‌پاشی و محلول پاشی در روش صحیح سمپاشی باید تمام محلول به طور یکنواخت اسپری شود و بصورت شبنم روی گیاه بماند و از روی آن چکه نکند زیرا در زمانی که آب بیش از اندازه روی گیاه باشد سلول های گیاهی دچار آماس می‌شوند و روزنه ها بسته می‌شود و محلول جذب گیاه نخواهد شد بنابراین سرعت و مقدار خروجی سم یا محلول در طول زمان سم پاشی باید یکسان باشد.

۶- استفاده از سموم و کودهای با کیفیت و تاریخ‌دار توصیه می شود حتما از کود و سم با کیفیت و تاریخ دار استفاده کنید زیرا اگر تمام موارد ذکر شده در روش صحیح سمپاشی را رعایت کنید ولی کود و سم باکیفیت استفاده نشود نتیجه دلخواه به دست نخواهد آمد.

بهترین کود برای درشتی و افزایش وزن میوه
گیاهان کارخانه غذا سازی هستند و خودشان عمل غذاسازی را انجام می‌دهند که به آن فتوسنتز می‌گویند و فقط به مواد اولیه یعنی عناصر احتیاج دارند تا بتوانند مواد آلی ( کربو هیدرات ها ، پروتئین ها ، چربی ها و …) مورد نیاز خود را بسازند.

این عناصر به دو دسته شامل: ۱٫ ماکرو ۲٫ میکرو تقسیم می‌شوند که این مواد اولیه را از طریق آب، خاک و هوا بدست می‌آورند.

جدول عناصر مورد نیاز گیاهان :

عناصر ماکرو عناصر میکرو
--------------- --------------
کربن آهن
هیدروژن روی
اکسیژن بور
نیتروژن منگنز
فسفر مس
پتاسیم مولیبدن
کلسیم سیلیسیم
منیزیم –
سولفور –
نکته: اگرچه عناصر میکرو به مقدار بسیار کمی موردنیاز گیاه هستند ولی وجود همین مقدار کم برای گیاهان کاملاً ضروری بوده و بسیاری از مراحل رشد و نمو گیاهان به این عناصر وابسته است و باید آن‌ها را به میزان لازم در اختیار گیاه قرار داد.

به دلیل اینکه خاک اکثر مناطق ایران ازنظر مواد غذایی فقیر هستند باید از کودهای معدنی نیز استفاده شود تا بتوان عناصر معدنی موردنیاز گیاه را در اختیارش قرار داد.

مضرات مصرف نادرست کود
کود دهی در مراحل مختلف رشد گیاه همیشه باید متعادل باشد به این معنا که اگر در یک مرحله کود فراوان به گیاه می‌دهید نمی‌توانید در مراحل بعد ناگهان کود دهی را قطع و گیاه را به حال خود رها کنید. به‌عنوان مثال اگر در مراحل ابتدایی رشد گیاه مقادیر زیادی کود نیتروژن به گیاه بدهید گیاه شروع به تولید شاخ و برگ فراوان کرده و با افزایش بخش ­های سبزینه‌ای، گیاه خود را برای افزایش باردهی آماده کرده و شکوفه‌های فراوانی تولید خواهد کرد و شما ناچارید در مراحل بعد نیز برای باروری این شکوفه‌ها وهمچنین تولید میوه‌های درشت با رنگ و طعم مناسب در هر مرحله اقدام به کود دهی بر اساس نیاز گیاه در آن زمان نمایید.

اگر گیاه را به حال خود رها کنید با وجود مصرف تمام ذخایر گیاه احتمالاً بخش زیادی از شکوفه‌ها و شکوفه هایی که تبدیل به میوه شده­ اند ریخته و میوه‌های تولیدی ریز و بی‌کیفیت خواهند شد، همچنین گیاه به خاطر افزایش بخش­ های سبزینه‌ای در برابر تنش­ها و آفات و بیماری­ها ضعیف‌تر شده و به‌شدت آسیب خواهد دید.
توصیه مهم در تغذیه برای درشتی میوه
برای اینکه گیاه بتواند بهتر عمل کند و تولیدات خود را افزایش دهد باید شاخ و برگ درشت‌تر، پهن‌تر و سرسبزتری داشته باشد اگر چنین نشود گیاه به مواد اولیه یعنی همان کود معدنی بیشتری احتیاج دارد و از صرفه اقتصادی خارج می‌شود بنابراین باید از همان ابتدای دوره رشد، گیاه را با یک برنامه تغذیه مناسب پرورش داد تا گیاه در مرحله ریشه دهی از ترکیبات مناسب این مرحله و در مرحله رویشی (شاخ و برگ) کودهای مخصوص دوره رویشی را دریافت کند

با کمک این کودها تولید شکوفه‌های خود را بیشتر کرده و درنهایت باردهی خود را افزایش دهد و در آخر با استفاده از ترکیبات مناسب برای درشتی، رنگ گیری، بهبود طعم و افزایش ماندگاری نتیجه نهایی دلخواه را به دست آورد.

وقتی شکوفه‌ها به چغاله تبدیل شدند باید از کودهای پتاس بالا استفاده نمود، این کار تا پایان دوره ادامه دارد و حداقل باید ۲ تا ۳ بار تکرار شود، می‌توانید سولفات پتاسیم و نیترات کلسیم را به‌صورت جدا از هم چالکود کنید. کودهایی که در آخرین مرحله استفاده می­‌شوند باید عناصری چون پتاسیم، کلسیم، بُر، آهن و اسیدآمینه‌ها را در ترکیبات خود داشته باشند و باقی عناصر به مقدار کمتری در این مرحله تأثیر گذارند.نتیجه گیری و معرفی کود
به طور کلی تمامی عناصر در درشتی میوه به طور مستقیم و غیر مستقیم نقش دارند ولی عناصری که نام برده شد به طور مستقیم و بیشتر بر روی درشتی، رنگ گیری، طعم و ماندگاری نقش دارند و بهترین کود برای درشتی میوه شامل همین عناصر با یک فرمول و درصد مناسب می‌باشند.

از جمله کودهایی که ما می‌توانیم به شما معرفی کنیم تا در این زمینه به شما کمک کند شامل کود کامل پتاس بالا ۳۶-۱۲-۱۲ و ۴۵-۱۰-۵ و هاسکون ام ۱۰ هستند که هر کدام با فرمول و درصد مناسبی از عناصر پتاسیم ، کلسیم ، ریزمغذی ها و اسید آمینه محصولی عالی را بوجود آورده اند.

کلم سانان
تیمار بذرهای کلم سانان با آب گرم برای جلوگیری از بیماری های بذرزاد به ویژه پوسیدگی سیاه ضروری است. برای رشد و مقاوم سازی نشا ها از شاسی های سرد استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت که دماهای بسیار پایین باعث بولتینگ یا گلدهی قبل از بلوغ در این گونه گیاهان می‌شود، هر چند سن گیاه، واریته و شرایط نوری نیز در این مورد بی تأثیر نیستند.

با افزایش سن نشای کلم سانان از یک به پنج هفته، توانایی دریافت عامل گل انگیزی توسط دمای پایین بیشتر می‌شود. چنانچه دمای پرورش نشای کلم ها بیشتر از ۱۰ درجه سانتی گراد (دمای بهینه ۲۱ تا ۲۶ درجه سانتی گراد) باشد، بولتینگ مشکل ساز نخواهد بود. باید متذکر شد که بذر کلم چینی، کلم قمری و خردل قابلیت دریافت دمای پایین انگیزاننده به گلدهی را دارند، بنابراین قرار دادن بذر این گیاهان در یخچال توصیه نمی‌شود.

پیش از این، تشکیل قبل از بلوغ پیچ یا سر در کلم بروکلی (دکمه ای شدن) بیشتر به نشاهای مسن ربط داده می‌شد، ولی سن نشاء تنها عامل مؤثر در وزن یا قطر سر کلم بروکلی نیست، چون نتایج یک تحقیق نشان داده است که نشاهای ۳۱ هفته ای کلم بروکلی چنانچه در ظروف استاندارد نگه داشته شوند، عملکردی مشابه بانشاهای ۶ هفته ای را دارند. البته چنین داده هایی را نمی‌توان به تمامی کلم سانان ربط داد.

نشای کلم ها را می‌توان با موفقیت در بهار و پاییز پرورش داد. البته کلم دکمه ای را باید در پاییزی چون دمای زیر صفر درجه سانتیگراد باعث بهبود سفتی و طعم آن می‌شود. نشای کلم ها در تابستان در معرض دماهای بالای خاک قرار می‌گیرند، بنابراین استفاده از سایبان و تأمین رطوبت کافی برای جوانه زنی ضروری است. قبل از اینکه گیاهان کشیده یا دوکی شکل شوند باید سایبان را برداشت.

کمبود بور باعث پوکی در کلم بروکلی و کلم پیچ و تشکیل نامناسب کورد در کلم گل و سایر عوارض دیگر در کلم ها می‌شود. کاربرد کودهای کامل می‌تواند بور موردنیاز را در حد کافی تأمین نماید.جالیزی ها
جالیزی هایی مثل خیار و کدو را معمولا به صورت کاشت مستقیم بذر در مزرعه پرورش می‌دهند. با اینکه این روش نسبت به تولید نشاء هزینه کمتری دارد، ولی در مورد هندوانه و طالبی چنین نیست. برای این گیاهان استفاده از نشاء باعث کاهش زمان مورد نیاز از زمان کاشت تا بازار رسانی می‌شود.

جالیزی‌‌ها کوتاهترین زمان موردنیاز برای پرورش نشاء را به خود اختصاص داده اند. دمای بالاتری که این گیاهان برای رشد نیاز دارند اغلب منجر به عارضه کشیدگی آنها می‌شود که در زمان انتقال به مزرعه مشکلاتی را به بار می‌آورد. بنابراین توصیه می‌شود دوره پرورش نشای جالیزی ها در گلخانه کوتاه باشد.

انتقال نشای جالیزی ها به مزرعه باید زمانی باشد که نشاء حداکثر دو برگ حقیقی داشته باشد. جالیزی ها اغلب گیاهانی آبدار و گوشتی هستند که تنش های محیطی (گرما، سرما، باد و …) باعث ایجاد کشیدگی در آنها می‌شود.

پرورش نشای هندوانه تریپلویید سخت ترین مراحل را نسبت به سایرین دارد، چون این گیاهان نسبت به هندوانه معمولی ضعیف تر هستند و نیاز به مراقبت بیشتری دارند. توصیه می شود از بذر با قوه نامیه بیش از ۹۰٪ استفاده شود و تنها یک بذر در هر سلول توپی قرار گیرد چون گیاهان در رقابت بر سر نور کشیده می‌شوند. بستر بذر هندوانه های تریپلویید باید مرطوب باشد نه خیس (ابتدا باید بستر را از آب اشباع نمود، سپس به مدت ۲۴ ساعت زهکشی کرد). عمق کاشت بذر ۶ تا ۱۲ میلی متر باید باشد. از آنجا که بذرهای هندوانه بدون بذر، فضای بیشتری در پوسته خود دارند که با آب پر می شود، ممکن است از آبیاری بیش از حد صدمه ببینند چون باعث خفگی بذرها خواهد شد. آبیاری بعدی بستر بذر تا زمانیکه خشک نشود یا رطوبت آن به حد پایینی نرسد نباید انجام شود. اینکار باعث کاهش کشیدگی هیپوکوتیل در مراحل جوانه زنی می‌شود. طویل شدن هیپوکوتیل باعث باریک شدن نشاء و مشکل ترشدن انتقال آن به مزرعه می‌شود. مقاومت نشاها به باد نیز در این حالت کمتر خواهد شد. پایین نگه داشتن رطوبت بستر تا باز شدن کامل لپه ها و بزرگ شدن برگ ها تا رسیدن به اندازه ۱۸-۱۲ میلی متر باید ادامه یابد. همراه با باز شدن برگهای حقیقی، کوددهی نیز باید آغاز گردد.

یکی از مشکلات هندوانه های بدون بذر، چسبیدن پوسته بذر به لپه ها در زمان جوانه زنی است که منجر به ایجاد دانهال های بدشکل می‌شود. کاشتن بذرها با زاویه ۴۵ درجه باعث ایجاد یک شکل قلاب مانند در ریشه های اولیه میشود که با کشیده تر شدن ریشه‌چه باعث جداشدن پوسته بذر می‌گردد. البته قراردادن بذرها با دست در این وضعیت هزینه و وقت اضافی می‌طلبد.

یکی دیگر از مشکلات مربوط به هندوانه، ایجاد عارضه دم موشی است که در اثر کاشت بسیار کم عمق بذرها اتفاق می افتد. در این حالت ریشه چه از خاک در آمده و در هوا قرار می گیرد و گیاهان حاصله بسیار ضعیف خواهند شد. کاشت بذر با عمق مناسب از این عارضه جلوگیری می نماید.

بسیاری از هندوانه های هیبرید در طول چهار هفته در گلخانه وارد مرحله گلدهی می شوند. این مشکل زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که برای برنامه های اصلاحی، بخواهیم از بذرهای هیبرید استفاده کنیم. پژوهش های اولیه نشان داده اند که گل های نر این دانهال‌ها تأثیری بر عملکرد بعدی گیاهان در مزرعه ندارند.گیاهان خانواده سیب زمینی
روشهای تولید نشای گیاهان این خانواده شبیه به هم است. اما یاد آوری برخی از تفاوت های جزئی می‌تواند بسیار سودمند باشد. بذر فلفل و بادمجان گندتر از بذر گوجه فرنگی جوانه می زنند، بنابراین استفاده از تیمار پیش جوانه زنی برای بذر این گیاهان بسیار سودمند است. بذرهای پیش جوانه زده فلفل و بادمجان در ۴-۲ روز جوانه می زنند ولی برای بذرهای پیش جوانه نزده حتی در شرایط بهینه حدود ۱۰-۷ روز طول می کشد تا جوانه بزنند. به این دلیل باید برنامه ریزی کاشت، یک هفته جلوتر باشد. تفاوت های بذر فلفل با گوجه فرنگی و بادمجان از نظر نحوه و زمان جوانه زنی به دلیل وجود انواع واریته ها و کولتیوارها بیشتر است. .

هیچکدام از گیاهان این خانواده دماهای پایین را تحمل نمی کنند. دماهای کمتر از C°۱۰ به مدت زیاد باعث سرمازدگی این محصولات می‌شود. از آنجا که فلفل و بادمجان کندتر از گوجه فرنگی رشد می کنند، دماهای شبانه کمی بالاتر را ترجیح میدهند. هر چه نشاهای فلفل در زمان انتقال بزرگتر باشند محصول زودرس تری خواهند داشت ولی در عملکرد کل آنها حتی با تیمارهای تغذیه ای مختلف تأثیری دیده نمی شود.

برنامه آبیاری فلفل و بادمجان بسیار حساس تر از گوجه فرنگی است. از نظر فیزیولوژیکی واکنش فلفل و بادمجان به کمبود آب بسیار کندتر است و دیرتر هم بهبود می یابند. رشد نشای گوجه فرنگی به شدت تحت تأثیر نیتروژن است و حداقل ۲۲۵ پی پی ام نیتروژن در هفته نیاز دارد، در حالی که اثر فسفر کم و پتاسیم بی تأثیر گزارش شده است.

کاهو
بر خلاف کاهو هایی که بذر آنها مستقیما در مزرعه کشت می شود، استفاده از نشای کاهو منجر به ایجاد مزرعه ای یکنواخت و کامل می شود که به سرعت در رقابت با علف های هزر در مزرعه مستقر می شوند و محصول زودرسی را تولید می نمایند. روزهای بلند با شدت نور بالا در بهار منجر به گلدهی کاهو می شود، بنابراین کاشت زمانبندی شده آن می تواند این مشکل را برطرف نماید. کاهوهای کریسپ هد معمولا ۲۸ روز را در گلخانه و ۲۸ روز را در مزرعه می گذرانند، ولی کاهوهای برگی زودرس تر هستند و طی ۴ هفته در گلخانه بالغ می شوند.

بذر واریته های قدیمی کاهو برای جوانه زنی نیازمند نور هستند ولی در واریته های امروزی نور ضروری نیست. واریته های نیازمند نور را باید با عمق کمتری (کمتر از ۱٫۵ میلی متر) کاشت تا اثر نور را دریافت نمایند. با اینکه در شرایط نور معمولی، جوانه زنی بذرها کافی است ولی استفاده از نور مکمل و مداوم (۳۰۰ فوت کندل نور فلئورسنت)، استقرار گیاه را تسریع می نماید. نور مکمل، کیفیت و میزان تولید نشای کاهو را افزایش میدهد ولی تاثیری بر افزایش عملکرد آن در مزرعه ندارد.

به دلیل اینکه تعداد بسیار زیادی نشاء برای مزرعه کاهو نیاز است، شاید لازم باشد تا کاشتن نشاء، در سلول های بسیار کوچک صورت گیرد. در غیر این صورت از فضای گلخانه استفاده کار آمد نخواهد شد. یکی دو هفته اول پرورش نشای کاهو، دما را در C°۱۲- ۱۰ و پس از آن برای بقیه دوره، در حدود C° ۳- ۲ کمتر تنظیم می کنند. نشای کاهو را می توان به طور همزمان با کلم سانان در گلخانه پرورش داد.پیاز
نشای پیاز را هم می توان در ظرف تولید نمود. به دلیل تعداد بسیار زیاد نشای مورد نیاز برای هر هکتار (بیش از صد هزار نشا )، نشای پیاز را هم باید در ظروف با سلول های بسیار کوچک پرورش داد. پیاز نیز شبیه به کرفس، مدت زیادی در گلخانه (۱۲-۱۰ هفته) باقی می ماند. چنانچه از نظر فضا محدودیت وجود دارد باید این نکته را مد نظر قرار داد. را مد نظر قرار داد.

برای تهیه نشاء ی پیاز باید پس از جوانه زنی در دمای ۲۱°C، دمای محیط را کاهش داد دمای شبانه ۱۰ و روزانه ۱۵ -۲۱° C تا بهترین نتیجه را بدهد. مقاوم سازی نشاها با کاستن دمای شبانه تا ۵/۷°C – ۴٫۵ همراه با کاهش میزان آبیاری صورت می پذیرد. پیاز را هم می توان همراه با کلم سانان پرورش داد. نوک برگهای پیرتر نشاهای پیاز، اغلب زرد رنگ است ولی این امر نشان دهنده علائم مشکل احتمالی برای آن نیست. ریشه های پیاز حتی در بهترین شرایط ضعیف هستند، بنابراین آبیاری بیش از حد می تواند مضر باشد. برگ های پیاز را می توان همانند تنباکو تا ارتفاع ۱۰ سانتی متری سرزنی نمود تا در زمان انتقال نشاء راحت تر بتوان عمل نمود. چنانچه نشاهای پیاز حامل بیماری باشند، سرزنی منجر به شیوع بیشتر بیماری می شود. بنابراین رعایت بهداشت در این مورد بسیار ضروری است. پیاز غلظت بالای نمک و کوددهی بیش از حد را تحمل نمی نماید.

کرفس
بذر کرفس برای بهترین جوانه زنی نیازمند نور است. از آنجا که جوانه زنی بذر کرفس کند است، استفاده از تکنیک پیش جوانه زنی بسیار سودمند است. عمل پیش جوانه زنی بذر کرفس باید یک هفته زودتر از برنامه اصلی تولید، برنامه ریزی شود. قوه نامیه بذر کرفس کم است ولی شرکت های تولیدی، باید بذر با قوه نامیه بالا و در حد ٪۹۰ را تأمین نمایند. پس از جوانه زنی باید محیط را مرطوب (نه خیس) نگه داشت. خیساندن اولیه بذرها قبل از کاشت به جوانه زنی بذرها کمک می نماید. استفاده از نور مکمل باعث افزایش وزن نشاها میشود ولی در عملکرد کل گیاه در مزرعه تأثیری ندارد. تغییر دادن دمای روزانه از ۲۵°C به دمای شبانه ۱۵°C طی جوانه زنی بذر کرفس، بهترین نتیجه را به دنبال دارد. دمای بالاتر از ۱۳°C بولتینگ را در کرفس کاهش می دهد. مقاوم سازی نشاهای کرفس با دمای پایین می تواند منجر به بولتینگ شود. سرزنی گیاهان بلند می تواند علاوه بر سودمندی، باعث مقاوم سازی نیز شود (البته با رعایت اصول بهداشتی).

مقابله با آفات و بیماری‌های گلخانه ای تولید نشاء
مقابله با آفات و بیماری‌های گلخانه ای تولید نشاء از مشکلات گلخانه داران می‌باشد که در مقاله به آن می‌پردازیم، در مقالات بعدی در مورد بیماری‌های مختلفی که نشاهای جوان به آنها مبتلا می‌شوند بحث می‌شود.

الف) بیماری‌ها و روش‌های جلوگیری از آنها در سیستم تولید توپی در گلخانه
رعایت بهداشت محیط: معمولا روی علف های هرز داخل و خارج گلخانه عوامل بیماری‌زا مستقر هستند، از این رو باید آنها را حذف نمود. چنانچه از سینی های کاشت به دفعات استفاده می‌شود باید آنها را به خوبی شست تا هر گونه خاک یا محیط کشتی که به آنها چسبیده حذف شود و سپس در محلول کلراکس ضد عفونی نمود. برای اینکار باید سینی‌ها را در محلول ۱-۲% هیپوکلریت سدیم (کلراکس) به مدت حداقل ۲۰ دقیقه غوطه‌ور نمود. کلر می‌تواند برای نشاهای جوان سمّی باشد، بنابراین سینی‌های تیمار شده را قبل از استفاده مجدد باید آبکشی و خشک نمود.

تهویه: بهترین روش کنترل مرگ گیاهچه و بیماری‌های قارچی برگ‌ها تهویه است که باعث ایجاد جریان هوا در اطراف گیاهان می‌شود. چنانچه علائم مرگ گیاهچه در گلخانه دیده شود، می‌تواند نشاها را با قارچ‌کش های کاپتان و فربام تیمار نمود.

آبیاری: توپی‌ها باید صبح و در صورت نیاز در نیمه روز به طور ناحیه‌ای آبیاری شوند. آبیاری توپی‌ها نباید عصر انجام شود چون برگ ها در طول شب باید خشک باشند تا از توسعه بیماری های قارچی برگ کاسته شود.کنترل‌های کشت: سرعت رشد نشاها را باید کند و مداوم نگه داشت. گیاهانی که به شدت رشدشان کند شود به انواع بیماری ها حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.

کنترل های شیمیایی: قارچ‌کش های بسیار محدودی برای استفاده در تولید نشای سبزیجات در گلخانه‌ها به ثبت رسیده‌اند. یک روش مناسب برای کاربرد قارچ‌کش ها در گلخانه استفاده از تدخین کننده های دودی است. قارچ کش تدخینی کلروتالونیل برای کنترل پوسیدگی ساقه و لکه برگی های ناشی از بوتریتیس در این مورد به ثبت رسیده است. نکته ای که در زمان کاربرد قارچ کش ها باید حتما رعایت نمود اینکه هرگز نباید قارچ کش ها را در شرایط دمایی بالا روی برگ ها اسپری نمود چون باعث صدمه به برگها می‌شود. تنها به اندازه ای که سطح برگ ها خیس شود باید اسپری نمود تا از چکیدن قارچ کشن روی محیط کشت و احتمالا صدمه به ریشه ها جلوگیری به عمل آید.ب) صدمات ناشی از علف کش ها
گلخانه ها باید مجهز به افشانه های مخصوص و جداگانه ای برای علف کش ها، قارچ کش ها و حشره کش ها باشند؛ در غیر این صورت احتمال بروز صدمات جدی ناشی از آلودگی به این مواد در گیاهان زیاد است. علف های هرز خارج از گلخانه را نباید طی فصل رشد اسپری نمود چون ممکن است ذرات علف کش از طریق جریان هوا به داخل گلخانه کشیده شوند. سینی های نشایی که در بیرون و مجاور اتاقک کار گلخانه قرار دارند را می توان در طول فصل رشد بدون نگرانی اسپری نمود. سینی هایی که نزدیک علف‌کش‌ها قرار دارند می توانند بخارات آن را جذب نمایند. چنانچه این گونه آلودگی اتفاق افتد این سینی ها را نمی توان به خوبی تمیز نمود.

ج) سوخت ناقص در سیستم گرمایشی
گرم کردن گلخانه ها ممکن است با تجهیزاتی صورت گیرد که به طور مناسب تنظیم نشده باشند. چنانچه گاز طبیعی، پروپان یا نفت به طور کامل نسوزند یا تهویه آنها به خوبی صورت نگیرد، گازهایی متصاعد می‌کنند که برای گیاهان مضرند. نشاهای جوان نسبت به گازهای ناشی از سوختن ناقص بسیار حساسند. این گیاهان معمولا به رنگ زرد در آمده و کوتوله باقی می مانند و حاشیه و نوک برگها هم در نهایت خشک و سیاه می شوند. گیاه گوجه فرنگی به عنوان یک گیاه شاخص برای این منظور به حساب می آید. برای مشعل هایی که کارایی بالایی دارند باید هوای بیرون به میزان کافی در دسترس قرار گیرد. در غیر این صورت زمانی که گلخانه کاملا بسته می شود (به ویژه در انتهای گرم گلخانه) ممکن است از نظر اکسیژن کمبود پیش آید. هوای تازه باید با توجه به اندازه مشعل تأمین شود.

د) جلبک ها
جلبک‌ها می‌توانند در سطح مخلوط‌های غیرخاکی با تشکیل سله به این صورت مشکل ساز شوند که بعد امکان خیس کردن مخلوط را کاهش می‌دهند. این مشکل زمانی خود را نشان می‌دهد که بذرهای کاشته شده در آن یا هنوز جوانه نزده اند یا از لابه‌لای خاک به سطح نرسیده اند. پوشاندن سطح سینی های تازه کاشته شده با ورمی کولیت با اندازه متوسط، می‌تواند از تشکیل جلبک جلوگیری نماید. جلبک‌ها در آب و هوای سرد و مرطوب مشکل ساز ترند. کمک به جوانه زنی سریع تر بذرها، اثر تشکیل جلبک را کاهش می‌دهد و به حذف سله های احتمالی سطح خاک قبل از ظهور دانهال کمک می‌کند. بنابراین استفاده از اتاقک های تعریق، جوانه زنی و ظهور یکنواخت دانهال ها را افزایش داده و اجازه می‌دهد که گیاهان سریع تر رشد کنند.

استفاده از یک لایه آهک آبدیده در زیر سکوها از تشکیل جلبک و رشد آنها جلوگیری می‌کند و محل مناسب برای زندگی پشه های قارچ خوار و ساحلی را از بین می‌برد. افزودن ماده آگری بروم (Agribrome) نیز به میزان ۲۰-۱۰ پی پی ام به آب آبیاری، جلبک ها را به خوبی کنترل می‌کند. برومینیتورها (Brominators) را می توان از صنایع تهیه نمود.مقاوم سازی و نهایی کردن نشاها در سیستم پرورش توپی در گلخانه
مقاوم سازی نشاها به ویژه برای انتقال در شرایط تنش زای اول فصل رشد از اهمیت زیادی برخوردار است. عمل مقاوم سازی را می‌توان به روش های زیر انجام داد:

کاهش دمای گلخانه از طریق تهویه: هرگز نباید دما را برای محصولات حساس به سرمازدگی به زیر ۱۰ درجه سلسیوس رساند. جریان هوا به مقاوم سازی نشاها کمک می کند.

کاهش آبیاری و اجازه پژمردگی ملایم به نشاها: هرگز نباید اجازه داد که نشاها به شدت پژمرده شوند. هرگز مقاوم سازی نشاها را با قطع کوددهی نیز نباید انجام داد چون باعث ایجاد کمبود شده و استقرار آنها را در مزرعه به تأخیر می‌اندازد.

نگه داشتن نشاها در فضای بیرون برای چند روز: این کار به گیاهان اجازه می‌دهد با اینکه هنوز در سینی قرار دارند به شرایط مزرعه خو بگیرند. نشاها را باید در محیطی که در معرض نور مستقیم آفتاب است قرار داد، اما باید از بادهای خشک محافظت نمود. نشاها را باید به طور مرتب بررسی و آبیاری کرد و چنانچه احتمال بروز یخبندان پیش بینی شده است، باید آنها را به داخل گلخانه منتقل نمود.

سیستم ان اف تی NFT چیست و چه مزایایی دارد؟
سیستم ان اف تی NFT هیدروپونیک یا روش پرورش تکنیک جریان مواد غذایی یا ( Nutrient Film Technique NFT ) تکنیک کاشت در آب است که گیاهان در حالی رشد می کنند که ریشه هایشان در یک ظرف پلاستیکی حاوی محلول غذایی در حال چرخش قرار می گیرند. در سیستم تکنیک جریان مواد غذایی تغذیه به صورت دقیق و کنترل شده انجام می شود و مصرف آب وعناصر غذایی بسیار کاهش پیدا کرده و از این رو مشکلاتی که به علت مصرف بی رویه کود برای آب، خاک ، تجمع در گیاه ( به خصوص نیترات ها ) و در آخر مشکلات تغذیه برای انسان دارد را کاهش می دهد و در برخی موارد نیز باعث حذف آنها می شود .آینده تولید موفق در سیستم یکپارچه است که در آن آب و کودها به اندازه کافی در آختیار می باشد.

در سیستم تکنیک جریان مواد غذایی استفاده از سموم به خصوص قارچ کش ها به دلیل حذف قارچ های خاکی کاهش می یابد از طرفی دیگر در این سیستم مصرف آب برای گیاه در حد چشمگیری کاهش می یابد به طوری که از این روش عمدتا در مناطق خشک جهان استفاده می شود و کشور ایران نیز جز این مناطق به شمار می اید .به عقیده متخصص و استاد معروف کشت هیدروپونیک جهان دکتر هاوارد ام رش آینده کشاورزی محیط غیر خاکی در مناطق خشک مثل خاور میانه در سیستم NFT است.مزایای سیستم ان اف تی NFT در تولید محصول
هزینه اصلی پایین
حذف مراحل ضدعفونی و آماده سازی خاک
فاصله زمانی کم بین برداشت ها
کنترل دقیق تغذیه
نگهداری ریشه در دمای مناسب با روش گرم کردن محلول غذایی
کاهش شوک انتقال نشا
صرفه جویی در انرژی
کاهش استرس آبی
بازیافت آب با استفاده از سیستم بسته
صرفه جویی در مصرفه کود
صرفه جویی در مصرف سموم و تولید محصول سالم
چه گیاهانی را می توان در سیستم NFT کشت کرد؟
تا به امروز گیاهان برگی مثل سبزی جات و صیفی جات برگی مناسب ترین گیاهانی شناخته شده اند که می توان در این سیستم کشت کرد و از جمله این گیاهان می توان به کاهو های رنگی و لوکس و همچنین سبزی جات لوکس اشاره کرد که بیشترین کشت در این سیستم را به خود اختصاص داده اند.

دلیل اصلی که این گیاهان را بیشتر در این سیستم کشت میکنند این است که این گیاهان با این سیستم سازگارترند و بعد از برداشت به علت اینکه با ریشه برداشت می شوند به مدت بسیار طولانی تری نسبت به کشت خاکی تازه می مانند.

همچنین دو گیاه گوجه فرنگی و توت فرنگی در این سیستم کشت شده و از نظر کمیت و کیفیت تفاوت چشمگیری داشته و بسیاری از مشکلات بیماری ها و آفات نیز در این سیستم مرتفع گردیده که این مهم موجب میشود میزان سم کمتری در این کشت ها مصرف شود و میوه سالم تری به بازار ارائه شود.

کمبود آهن در گیاهان، زردی برگ
زردی برگ درختان و گیاهان زراعی که عامل آن کمبود آهن در گیاه است در نتیجه جذب نشدن آهن یا غیر فعال شدن آهن در داخل گیاه بروز می‌کند و عواملی چون:

نوع و جنس خاک
متعادل نبودن عناصر غذایی در خاک
بالا بودن اسیدیته ( pH ) خاک
پایین بودن هوموس خاک
بالا بودن مقدار آهک خاک
عدم تهویه در خاک
آبیاری بیش از حد
بالا بودن بی کربنات آب آبیاری
انجام ندادن عملیات زراعی مانند شخم زدن
و…
در کمبود آهن نقش دارند که باعث میشود عمل فتوسنتز (غذا سازی) گیاه دچار اختلال و گیاه دچار ضعف گردد و در موارد شدید گیاه کاملا از بین برود.راه های پیشگیری از کمبود آهن در گیاهان
کاهش عوامل محیطی تاثیر گذار در کمبود آهن
کنترل اسیدیته (pH) با آب آبیاری
استفاده از کودهای آلی
مصرف کود های معدنی آهن دار
رعایت اصول صحیح زراعی
و برای درمان این عارضه می‌توان از کود های آهن کلاته و یا کودهای ترکیبی آهن دار به همراه اصلاح کننده هایی که اسیدیته آب را کنترل می‌کنند مثل هیومیک اسیدها فولویک اسیدها و سولفات‌ها استفاده کرد.

نشا چیست؟
نشا دانهالی کوچک، سالم، قوی، و عاری از آفات و بیماری ها است که معمولا دارای ۴ الی ۶ برگ بوده و در محیطی مناسب رشد نموده است و به مجرد بهبود شرایط آب و هوایی مزرعه و یا آماده شدن گلخانه به آنجا منتقل خواهد شد.نشاکاری چیست؟
اصطلاح نشا کاری به پرورش گیاهان کوچک در ظروف کشت خاص یا نواحی خاصی از مزرعه گفته می‌شود که بعداً به مکان هایی منتقل می‌شوند که در آنجا فرآورده ی قابل برداشت را تولید خواهند کرد.

مزایای نشاکاری
سبزیجاتی که به وسیله نشا کشت می‌شوند نسبت به سبزیجاتی که در مزرعه با بذر تولید می‌شوند فصل رشد کوتاه تری دارند. به همین منظور تولید کنندگان با هدف تولید محصول زودرس، کاهش زمان تولید و تولید دو یا چند مرتبه محصول در طول یک فصل رشد، از نشا استفاده می‌کنند. تولید نشا در محیط های کنترل شده این مزیت را دارد که از تنش های محیطی، عوامل بیماری زا، آفات و امراض مصون هستند.

از آنجا که امروزه معمولا در سطوح تجاری از بذرهای هیبریدF1 برای تولید سبزیجات استفاده می‌شود و در اکثر موارد قیمت این گونه بذرها بالاست، استفاده از نشا می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش هزینه های تولید باشد، چون در این سیستم از تک تک بذور استفاده می‌شود و نیازی به تنک کردن و حذف علف های هرز مزرعه در اوایل دوره دیده نمی‌شود. با استفاده از نشا می‌توان کوددهی و آبیاری را با راندمان بالاتری در اوایل دوره رشد اعمال نمود.

علاوه بر موارد یاد شده، مزایای دیگری را نیز می‌توان برای استفاده از نشا در تولید سبزیجات متصور شد که در زیر به عمده ترین آنها اشاره می‌شود:

کوتاه تر شدن دوره پرورش گیاهان
تولید و عرضه محصول به بازار پیش از موعد (زودرسی)
یکنواختی بیشتر در محصول که معمولا در کشت مستقیم کمتر مشاهده می‌شود.
امکان کنترل بهتر در مراحل داشت
استفاده بهینه از فضای زمین
مدیریت مطلوب تر آفات و بیماری ها
نیاز به بذر کمتر
امکان استفاده از فصل رشد به مدت بیشتر
بالاتر بودن کیفیت گیاهان به دست آمده
امکان انتخاب گیاهان قوی و سالم جهت کاشت
معایب نشا کاری
هر چند مزایای بسیاری را می‌توان برای نشاکاری متصور شد، اما در برخی از موارد ممکن است به دلایل خاص فیزیولوژیکی، مدیریت نامناسب، عدم اطلاع کافی و … معایبی را برای نشاکاری عنوان نمود:

هزینه بالای احداث و راه اندازی سیستم تولید نشا
هزینه بالای کارگری در برخی از سیستم های تولید نشا
عدم پاسخ مناسب برخی گیاهان به نشاکاری
امکان تاخیر در بلوغ گیاه در صورت استفاده از نشاهای مسن
اهداف اصلی از پرورش گیاهان به صورت نشا را می‌توان در سه مورد خلاصه نمود:
فصل رشد در منطقه کوتاه است و گیاه چنانچه از همان ابتدا در محل اصلی خود کشت شود، نمی‌تواند دوره رشد خود را کامل نماید
به دست آوردن محصول زودرس.
به دست آوردن گیاهان یکنواخت از نظر شکل، اندازه و …
این مزایا باعث شده است که در سال های اخیر استفاده از نشا برای تولید تعدادی از سبزی ها افزایش پیدا یابد. امروزه تمام محصول گل کلم و کرفس موجود در امریکا ترجیحاً از پرورش نشا بدست می‌آیند. وضعیت مشابهی نیز در انگلستان وجود دارد به طوری که در آنجا کشت تره فرنگی، کلم بروکسل و حدود ۶۰% از محصول کاهو بیشتر به صورت نشایی صورت می‌گیرد.

استفاده از نشا جهت تولید سبزی، روشی است که مزایای بسیاری را می‌توان برای آن متصور شد. چنانچه معایبی را بتوان برای استفاده از نشاکاری بیان کرد، می‌تواند به دلیل عدم اطلاع کافی، مدیریت نامناسب و موارد خاص فیزیولوژیکی باشد.

کود کامل
امروزه با توجه به تنوع برند ها و انواع کود های کامل کشاورزان و باغداران باید با مشورت گیاه پزشک متخصص اقدام به مصرف کود کامل نمایند. در این مقاله کوتاه به نکاتی درباره کودهای کامل میپردازیم.

نیاز کودهای فسفر و پتاس در زمین‌های شنی بیشتر از زمین‌های رسی می باشد.
استفاده از سولفات آمونیم و سولفات پتاسیم باعث کاهش pH خاکهای قلیایی می شود.
بایستی توجه داشت که مصرف زیاد فسفر مانع جذب عناصر آهن، روی، و منگنز یا حتی عناصر ازت و پتاس می شود.
مصرف کود سولفات پتاسیم در زمین‌های شور موجب کاهش کلرور سدیم می‌گردد، اما در خاک هایی که شور نیست از کلرور پتاسیم هم می توان استفاده نمود.
استفاده بی رویه از ازت بعلت افزایش رشد سبزینه ای و برهم زدن نسبت کربن به نیتروژن (C به N) مناسب نیست و سبب افزایش حساسیت گیاه نسبت به آفات و امراض خواهد شد.
کود اوره به عنوان مهمترین ترکیب ازت دار، تقریبا برای هر خاکی مناسب است.
بهترین کود در مراحل اولیه رشد کودهای فسفر بالا و ازت بالا هستند.
دریافت مشاوره از کارشناسان
تاکید می شود بر اساس آنالیز آزمایشگاهی و نیاز واقعی مزرعه، با مشورت و توصیه کارشناسان مجرب و ذی صلاح و با اطمینان از اصالت و کیفیت کود، اقدام به مصرف کودها شود.

مصرف بی رویه کودها ممکن است عوارضی از قبیل برهم کنش‌های منفی، شور شدن خاک، مسمومیت خاک، آسیب به موجودات مفید خاک و‌… را به همراه داشته باشد.

میوه‌های گرمسیری به میوه‌هایی اطلاق می‌شوند که در نواحی استوایی و غالباً فاقد فصل سرما به‌صورت طبیعی و دائمی رشد می‌کنند. این میوه‌ها به دلیل ظاهر عجیب و جذاب از دیرباز موردتوجه مصرف‌کنندگان بوده و طی سالیان اخیر نیز در ایران بازار آن گسترش‌یافته است و اقبال بازار به آنها بیشتر شده است.

ازآنجایی‌که محدوده رشد و نمو میوه‌های گرمسیری بسیار خاص و محدود است، در سایر نواحی غیر از نواحی حاره‌ای، این گیاهان در گلخانه‌ها در حال کشت و تولید می‌باشند. از جمله این میوه‌ها می‌توان به موز، آناناس، پشن فروت، انواع میوه‌های کاکتوس، انبه، رامبوتان، دوریان، منگوستین، جک فروت، پاپایا و سالاک اشاره کرد.

تنوع میوه‌های گرمسیری بسیار بالاتر است و باتوجه‌به تنوع غنی پوشش گیاهی در نواحی حاره‌ای دائماً میوه‌های جدیدی از این نواحی به بازار دنیا معرفی می‌شود.

در این مقاله به شما خواهیم گفت که مهم‌ترین این میوه‌ها کدام هستند و چگونه آنها را در گلخانه کشت کنیم.بازار پسندی محصولات حاره‌ای در ایران
در سالیان اخیر و هم‌زمان با صنعتی‌تر شدن و ورود علوم مختلف به کشاورزی ایران، توجه بازار به این دسته میوه‌جات بیشتر جلب شده است، به‌نحوی‌که در طی پنج سال گذشته بسیاری از این میوه‌ها به بازار ارائه و علی‌رغم قیمت بالا، مورد استقبال بخشی از بازار قرار گرفته است.

خواص داروئی و فواید تغذیه‌ای بسیاری از این میوه‌ها نیز سبب شده که مصرف آنها در رژیم غذایی انسان توجیه‌پذیر باشد؛ لذا در کشور ایران بعد از میوه‌هایی نظیر موز، نارگیل و آناناس که از قدیم به بازار عرضه می‌شده، شاهد واردات و تولید برخی دیگر از این میوه‌های گرمسیری هستیم.

کشت گلخانه‌ای میوه‌های گرمسیری
ایده کشت گلخانه‌ای محصولات گرمسیری، ایده جدیدی در دنیا نیست، حدود 500 سال قبل پادشاهان اروپایی در زمین‌های خود اقدام به کشت اولین آناناس‌های وارداتی از کشورهای آسیایی کردند. از بین میوه‌های گرمسیری شاید آناناس به دلیل ارتفاع کم، علفی بودن و شرایط رشدی، بهترین و آسان‌ترین گزینه برای کشت در گلخانه است.

از بین سایر میوه‌های گرمسیری، کشت گلخانه‌ای گیاهانی که ساختار علفی دارند، توجیه‌پذیرتر و کاربردی‌تر از گیاهانی هست که به حالت درخت ظاهر می‌شوند (مانند نارگیل).

جهت بررسی بهتر کشت این گیاهان در گلخانه می‌توان این میوه‌ها را به دو دسته تقسیم نمود:

میوه‌های تک شاخه‌ای
میوه‌های چند شاخه‌ای و چوبی
میوه‌های گرمسیری تک شاخه‌ای
در این دسته سه گیاه موز، آناناس و پاپایا به‌صورت روتین در گلخانه‌های نواحی سردسیری کشت می‌شوند. در محصولاتی مانند موز و آناناس شرایط گلخانه‌ای برای رشد رویشی و زایشی (تولید میوه) در شرایط تقریباً یکسان رخ می‌دهد و گل‌های دقیقاً همراه با رشد رویشی در زیر برگ‌ها تولید می‌شوند ولی در خصوص پاپایا شرایط رشد رویشی و زایشی متفاوت است و گیاه جهت تولید گل نیاز به شرایط متفاوت دمایی و نوری در گلخانه دارد.

این دسته از محصولات به‌خوبی با شرایط گلخانه سازگار هستند و حتی به دلیل شرایط کنترل شده دمایی می‌توانند راندمان بالاتری نسبت به شرایط کشت خاکی در نواحی حاره‌ای نیز داشته باشند.

1) شرایط گلخانه برای کشت موز
ازآنجایی‌که موز گیاهی بلند و پرحجم است بنابراین در گلخانه نیاز به فضای مناسب دارد. ارتفاع حداقل 5 متری برای سقف گلخانه جزء ملزومات کشت موز در گلخانه است. همچنین فاصله بوته‌ها از یکدیگر بایستی حداقل 6 متر باشد. البته ارقام پاکوتاه موز نیز وجود دارند که سبب افزایش راندمان استفاده از فضای گلخانه‌ای خواهند شد.

از نظر دمایی، موز نیاز به دمای بالاتر از 22 درجه سانتی‌گراد برای رشد دارد و دماهای پایین‌تر از این مقدار سبب آسیب جدی به گیاه از نظر رشد رویشی خواهد شد. این دما در هنگام میوه دهی (تابستان) بایستی به حدود 28 تا 32 درجه سانتی‌گراد افزایش یابد تا گیاه قادر به تولید گل و میوه مناسب و اقتصادی شود.

بستر کشت موز بایستی کاملاً غنی از مواد آلی، سبک و با ساختار شنی باشد. زه­کشی و هوادهی مناسب خاک برای رشد این گیاه بسیار مهم و حیاتی است. از طرفی این گیاه علاقه زیادی به آبیاری فراوان دارد و دائماً بایستی آبیاری بستر کشت آن انجام گردد. گیاه موز همچنین نیاز به رطوبت بالا در گلخانه داشته و رطوبت نباید به زیر 60 درصد سقوط کند. این مورد به‌خصوص هنگام گلدهی بسیار حائز اهمیت است.2) شرایط گلخانه برای کشت آناناس
کشت گلخانه‌ای آناناس نسبت به موز راحت‌تر است، آناناس نیاز آبی کمتری داشته و چندان به کاهش دما و رطوبت حساس نیست. آناناس بسترهای کشت کاملاً غنی از مواد آلی، سبک و با ساختار شنی و اسیدی را می‌پسندد و بستر کشت آن بایستی دارای زهکش مناسب باشد چرا که ریشه‌های آن به‌سرعت در صورت وجود آب پوسیده می‌شوند.

جذب عناصر غذایی در آناناس غالباً توسط برگ‌ها انجام می‌شود و ریشه در شرایط گلخانه‌ای راندمان جذب عناصر بالایی ندارد. دمای مناسب کاشت آناناس در گلخانه 25 تا 27 درجه سانتی‌گراد بوده و در هنگام گلدهی و تشکیل میوه نیاز به نور زیاد دارد. در نتیجه در صورت استفاده از سایبان در گلخانه، هنگام گلدهی این سایه‌بان‌ها بایستی جمع‌آوری گردند تا خللی در تشکیل میوه آناناس رخ ندهد.3) شرایط گلخانه برای کشت پاپایا
پاپایا در شرایط گلخانه‌ای نیازمند میانگین دمایی 25 درجه سانتی‌گراد بوده و دماهای پایین‌تر از 15 درجه سبب کاهش رشد گیاه خواهد شد.

بستر کشت پاپایا باید سبک، لومی و با زهکش خوب باشد. ریشه این گیاه نیز به شدت به تجمع آب حساس بوده و از بین می‌رود. این گیاه در هنگام رسیدن میوه نیاز به آب بسیار کم دارد و تقریباً خاک و هوای خشک را می‌پسندد. اما در زمان رشد نیاز به آبیاری دائمی دارد.

کشت پاپایا در گلخانه در اواسط زمستان آغاز شده و میوه‌های بسته به شرایط در اواسط تابستان تا اواخر پاییز برداشت می‌شوند. کشت این گیاه در گلخانه آسان‌تر از موز و سخت‌تر از آناناس است.

این گیاه به تغذیه با کودهای تقویتی واکنش خوبی نشان داده و محصول بهتر و بیشتری تولید می‌نماید. این گیاه تقریباً دارای قد کوتاهی است و امکان کشت متراکم آن نیز در گلخانه وجود دارد.میوه‌های گرمسیری چند شاخه‌ای
این دسته شامل گیاهان چوبی و درخت‌مانند است که نسبت به گیاهان تک شاخه‌ای و علفی کشت سخت‌تری در گلخانه دارند. دلیل این موضوع ویژگی‌های این گیاهان است که به شکل چندساله، با ارتفاع بلند و با شاخسار زیاد ظاهر می‌شوند.

دمای بالا و کنترل شده در گلخانه‌ها همچنین سبب می‌شوند که این گیاهان بیشتر و بیشتر رشد کنند و نیاز دائمی به هرس داشته‌باشند که خود باعث افزایش هزینه‌های نگه‌داری این گیاهان می‌شود.

از بین این گیاهان می‌توان به انبه، گلابی جنگلی، پشن فروت و میوه‌های انواع کاکتوس اشاره کرد که در ادامه به بررسی شرایط موردنیاز آنها جهت کشت گلخانه‌ای می‌پردازیم.

1) شرایط گلخانه برای کشت انبه
ازآنجایی‌که انبه جزء گیاهان چندساله و درختی محسوب می‌شود امکان کشت آن در گلخانه تنها در صورتی امکان‌پذیر است که از ارقام پاکوتاه این گیاه استفاده شود.

این ارقام دارای ارتفاعی بین 1.2 الی 3 متر هستند که امکان کشت در گلخانه را به‌آسانی فراهم می‌کنند. ارقام پاکوتاه نیز در شرایط گلخانه‌ای دارای رشد بالایی هستند و بایستی به‌صورت دائمی هرس شوند.

همچنین لازم است که هرس فرم دهی در سال اولیه کشت برای این گیاه به‌صورت اصولی انجام گیرد. این گیاه نیاز دمایی بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد برای رشد داشته و از نظر نیاز نوری جز گیاهان با نیاز نوری بالا محسوب می‌شود لذا کشت آن در مناطقی که آب‌وهوای ابری دارند توصیه نمی‌شود.

بستر کشت انبه نیز بایستی سبک و با زهکش مناسب و غنی از مواد آلی با اسیدیته بین 7 تا 5.5 باشد. این گیاه که بومی هندوستان است در شرایط گلخانه‌ای در فصل زمستان شروع به گلدهی کرده و میوه‌ها در اواخر بهار قابل برداشت هستند.2) شرایط گلخانه برای کشت پشن فروت
پشن فروت که در ایران با نام گل ساعتی نیز شناخته می‌شود. گیاهی است که به‌سادگی در شرایط گلخانه‌ای قابل‌کشت است. نکته اصلی در کشت گلخانه‌ای این گیاه احداث گلخانه‌ای با سیستم داربستی در داخل آن است.

ازآنجایی‌که پشن فروت گیاهی رونده است، در صورت اجرای سیستم داربستی علاوه بر سهولت برداشت میوه، به شکل بهینه‌تری می‌توان از فضای گلخانه استفاده نمود.

پشن فروت نسبت به سایر گیاهان گرمسیری حساسیت کمتری به تغییرات شرایط نگه‌داری داشته و ازاین‌رو کشت آن توجیه‌پذیرتر است. پشن فروت در دماهایی بین 25 الی 30 درجه سانتی‌گراد و رطوبت بالای 65 درجه بهترین عملکرد را خواهد داشت.

پشن فروت برخلاف سایر میوه‌های گرمسیری نیاز نوری بالایی نداشته و در مناطق نیمه‌ابری نیز به‌خوبی رشد و نمو دارد. بستر کشت این گیاه می‌تواند شامل انواع خاک‌ها باشد و این گیاه چندان به این موضوع حساسیت نشان نمی‌دهد.

گرچه استفاده از خاک‌های غنی از مواد عالی عملکرد بهتری از این گیاه برجا می‌گذارد. نکته اساسی دیگر در مورد این گیاه لزوم وجود حشرات تغذیه‌کننده از شهد گل‌ها نظیر زنبورعسل برای باروری گل‌ها و گرده‌افشانی آن‌هاست.در صورت گرده‌افشانی مناسب حداقل 70 درصد گل‌های تولید شده به میوه تبدیل خواهد شد. در شرایط کشت گلخانه‌ای گل‌ها در اواخر زمستان و اوایل بهار ظاهر شده و نهایتاً تا اواخر تابستان به میوه‌های رسیده و قابل برداشت تبدیل می‌شوند.

3) شرایط گلخانه برای کشت میوه‌های کاکتوس
انواع مختلف کاکتوس می‌توانند در شرایط آب‌وهوایی خاص تولید میوه کنند از جمله این میوه‌ها می‌توان به دراگون فروت، انجیر هندی و سیب پرووین اشاره کرد. ازآنجایی‌که تمامی این میوه‌ها از گونه‌های مختلف کاکتوس به عمل می‌آیند، لذا شرایط نگه‌داری آنها تقریباً با یکدیگر مشابه است.

اکثر این میوه‌ها به‌خصوص دراگون فروت دارای ریشه‌های سطحی بوده و جهت ثبت راندمان بهتر نیاز به اجرای سیستم داربست در گلخانه دارند.

نیاز کودی این گیاهان اندک بوده و به دلیل ریشه‌های سطحی خود نیاز به آبیاری دائمی و منظم دارند.

بستر کشت این گیاهان نیز بایستی سبک و شنی با زهکش خوب باشد، این گیاهان معمولاً به کمبود مواد آلی حساسیت نشان نمی‌دهند اما وجود مواد آلی تضمین‌کننده کیفیت آنها است.

دراگون فروت در زمان گلدهی نیاز به گرده‌افشان مناسب (ترجیحاً زنبورعسل) و یا گرده افشانی به صور دستی خواهد داشت. در واقع گرده‌افشانی دستی این گیاه سبب بهبود عملکرد تولیدی آن خواهد شد. فاصله بین زمان گلدهی تا تولید میوه رسیده کوتاه است و معمولاً گلدهی در اواسط بهار رخ‌داده و میوه‌های رسیده در اوایل تابستان به دست می‌آیند.

عامل اصلی گل انگیزی در این گیاهان طول روز بالا است. این گیاهان دارای دامنه تحمل دمایی بالاتری هستند به‌نحوی‌که دمای حدود منفی پنج درجه سانتی‌گراد تا 45 درجه سانتی‌گراد را به‌راحتی تحمل می‌کنند ولی دمای مناسب رشدی آنها 25 تا 35 درجه می‌باشد.جمع‌بندی
باتوجه‌به نیاز روزافزون جهانیان به تأمین غذا و درخواست بازار به وجود میوه‌های جدید جهت ایجاد تنوع غذایی بی شک پرداختن به کشت میوه‌های جدید و خارج از محدوده اقلیمی در هر کشوری می‌تواند برای افراد مختلف جذابیت داشته باشد.

در کنار خواص بی‌نظیر میوه‌های گرمسیری، کشش بازار به سمت این میوه‌ها در سال‌های اخیر بیشتر و بیشتر شده است. همین موضوع می‌تواند مشوق مناسبی جهت احداث و توسعه گلخانه‌هایی باشد که این نوع از گیاهان را تولید و روانه بازار می‌کنند.

این میوه‌ها علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی توجیه‌پذیری بالایی دارند، می‌توانند به‌راحتی جای خود را در سبد تغذیه‌ای و ذائقه‌ای ایرانیان نیز باز نماید.

مقدمه

کشاورزان از شرایط دقیق آب و هوا اطلاع ندارند، بنابراین فعالیت انجام شده توسط آنها دقیق نیست. آن‌ها مطابق مشاهدات و تجربه، فعالیت خود را انجام می‌دهند، بنابراین هر بار نتیجه‌های مختلفی گرفته می‌شود.

برای نتیجه‌گیری دقیق در مورد فعالیت‌هایی که باید در گلخانه‌ها توسط کشاورزان در شرایط محیطی مختلف انجام شود، سیستم هوشمند استفاده می‌شود.

با استفاده از اتوماسیون گلخانه می‌توان بهره‌وری را افزایش داد. این سیستم مبتنی بر نظارت و کنترل پارامترهایی است که نقش مهمی در گلخانه دارد. هنگامی‌که سنسورها به یک آستانه خاص رسیدند، سیگنالی را به میکرو پردازنده می‌فرستد، ریزپردازنده آن سیگنال را پردازش می‌کند و اقدامات مناسب را انجام می‌دهد.

برای رشد مناسب و سریع گیاهان مختلف پارامترهایی برای آنها مهم است. رشد گیاه به این پارامترها مانند رطوبت خاک، رطوبت محیط، دما و غیره بستگی دارد. این پارامترها در گلخانه به‌صورت دستی کنترل می‌شوند تا محیط مناسبی برای رشد گیاه فراهم شود. اتوماسیون گلخانه به‌گونه‌ای طراحی شده است که به طور خودکار پارامترهای مختلفی از قبیل دما، رطوبت و غیره را کنترل می‌کند. این تکنیک یکی از دستاوردهای سیستم هوشمند کشاورزی است.

اگر دما، فشار، pH خاک و غیره تغییر کند، سیستم هوشمند برای حفظ یا تنظیم آن مقدار به روش مناسب کمک می‌کند. این سیستم باعث کاهش نیروی کار بر روی نظارت پارامترها می‌شود، و فرایند خطاهای رخ‌داده توسط کنترل دستی را کاهش می‌دهد.

گلخانه‌ها دارای کاربردهای متنوعی هستند که اکثر آنها رشد خارج از فصل، سبزیجات – تولید گل و گیاهان – تطبیق محیط کاشت برای گیاه موردنظر – تولید میوه برای بازار صادرات و اصلاح گونه‌های گیاهی است. این سازه‌ها از سایزهای کوچک تا محیط‌های بزرگ صنعتی متغیر است. گلخانه مینیاتوری به‌عنوان یک گلخانه سرد شناخته می‌شود. فضای داخلی گلخانه در معرض نور خورشید از دمای محیط خارجی به میزان قابل‌توجهی گرم‌تر است و از گیاهان کشت شده در هوای سرد محافظت می‌کند. بسیاری از گلخانه‌ها یا گلخانه‌های شیشه‌ای تجاری امکانات تولید فناوری پیشرفته برای سبزیجات یا گل‌ها دارند.

گلخانه‌های شیشه‌ای پر از تجهیزات از جمله تأسیسات غربالگری، گرمایش، سرمایش، روشنایی هستند و ممکن است توسط یک کامپیوتر کنترل شود تا شرایط را برای رشد گیاه بهینه کند. سه پارامتر محیطی توسط حسگرها حساس به دما، رطوبت و نور تشخیص داده می‌شوند و به PLC (Programmable Logic Controller) که اطلاعات را در پایگاه داده ذخیره می‌کنند، منتقل می‌شوند و در رایانه شخصی نمایش داده می‌شوند.
هوشمندسازی با PLC
این سیستم دما، رطوبت و شدت نور را کنترل می‌کند. ورودی شامل سنسور و فرستنده است و خروجی شامل پمپ‌های آبیاری و شیر برقی و موتورهایی جهت بالابردن پنجره‌ها و فن‌های دمنده است. پروژه کلی کنترل توسط PLC انجام می‌شود.

منبع تغذیه از خطوط تغذیه (220 ولت AC) گرفته می‌شود و با استفاده از SMPS یا مبدل به 24 ولت DC برای PLC تبدیل می‌شود.

HT7S11 سنسور دما و همچنین سنسور رطوبت و فرستنده به کنترلر است. کنترل‌کننده‌های منطقی قابل‌برنامه‌ریزی (PLC) به بخشی جدایی‌ناپذیر از محیط صنعتی تبدیل شده‌اند.

به‌عنوان یک تکنسین درگیر فرآیندهای کنترل شده توسط PLC ، درک ویژگی‌های اساسی و قابلیت‌های آنها مهم است. یک کنترلر منطقی قابل‌برنامه‌ریزی (PLC) یک کامپیوتر دیجیتالی است که برای اتوماسیون فرآیندهای الکترومکانیکی مانند کنترل ماشین‌آلات روی خطوط مونتاژ کارخانه، سواری تفریحی یا وسایل روشنایی استفاده می‌شود.

PLCها در بسیاری از صنایع و ماشین‌آلات مورداستفاده قرار می‌گیرند. برخلاف رایانه‌های عمومی، PLC برای ورودی‌های مختلف و تنظیمات خروجی، دامنه افزایش دما، ایمنی در برابر سروصدای الکتریکی و مقاومت در برابر لرزش و ضربه طراحی شده‌اند.

در PLC برنامه‌های اجرایی برای کنترل عملکرد دستگاه معمولاً در حافظه و با پشتیبانی باتری یا غیر ولتاژ ذخیره در حافظه می‌شوند. به‌عنوان‌مثال برنامه زمانی دریافت اطلاعات مهم است زیرا نتایج خروجی باید در پاسخ به شرایط ورودی در یک‌زمان محدود تولید شود، در غیر این صورت عملیات نتیجه نامطلوب خواهد داد.
کنترل‌کننده منطق قابل‌برنامه‌ریزی (PLC)
تمام PLCها دارای مؤلفه‌های اساسی یکسان هستند. این مؤلفه‌ها با هم کار می‌کنند تا اطلاعات را در این زمینه به PLC وارد کنیم و آن اطلاعات را ارزیابی کرده و اطلاعات را به قسمت‌های مختلف ارسال کنیم. بدون هیچ‌یک از این مؤلفه‌های اصلی، PLC از عملکرد صحیح خودداری می‌کند. اجزای اصلی شامل منبع تغذیه، واحد پردازش مرکزی (CPU) یا پردازنده، ماژول‌های پردازنده، ماژول‌های ورودی و خروجی (I / O) و وسیله جانبی است.

نحوه عملکرد سیستم
نوع ماژول‌های ورودی مورداستفاده توسط یک PLC به نوع دستگاه ورودی بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، ماژول ورودی‌های دیجیتال 0 یا 1 هستند، درحالی‌که ماژول ورودی آنالوگ به سیگنال‌های آنالوگ پاسخ می‌دهند. در این حالت، سیگنال‌های آنالوگ شرایط دستگاه یا فرایند را به‌عنوان طیف وسیعی از ولتاژ یا مقادیر جریان نشان می‌دهند.

مدار ورودی PLC سیگنال‌ها را به سیگنال‌های منطقی تبدیل می‌کند که CPU می‌تواند از آنها استفاده کند. پردازنده با اجرای یک برنامه ذخیره شده وضعیت ورودی‌ها، خروجی‌ها و متغیرهای دیگر را ارزیابی می‌کند. سپس برای به‌روزرسانی وضعیت خروجی سیگنال‌هایی را ارسال می‌کند. ماژول‌های خروجی سیگنال‌های کنترلی را از CPU دریافت و به مقادیر دیجیتال یا آنالوگ تبدیل می‌کنند که می‌توانند برای کنترل دستگاه‌های مختلف خروجی استفاده شوند. دستگاه برنامه‌نویسی برای واردکردن یا تغییر برنامه PLC یا برای نظارت یا تغییر مقادیر ذخیره شده استفاده می‌شود. پس از ورود، برنامه و متغیرهای مرتبط در CPU ذخیره می‌شوند. علاوه بر این عناصر اساسی، یک سیستم PLC ممکن است یک دستگاه رابط اپراتور را نیز برای ساده‌تر کردن نظارت بر دستگاه یا فرایند در اختیار داشته باشد.

سنسور
سنسورها در اصل فرستنده جریان است که ورودی دما و رطوبت نسبی را به دو خروجی جریان 4 الی 20 میلی‌آمپر جداگانه انتقال می‌دهد. ورودی رطوبت نسبی معمولاً از 0 تا 100٪ RH است. دما به طور معمول از 0 تا 50 درجه سانتی‌گراد است. (دامنه‌های مختلف نیز موجود است که با مراجعه به کاتالوگ سنسور موردنیاز انتخاب شود).

لامپ‌های گرمایشی
همان‌طور که می‌دانید، نور یکی از عناصر اصلی فتوسنتز است. درحالی‌که فتوسنتز به طور معمول شامل نور خورشید است، می‌توان آن را در گلخانه‌های سرپوشیده یا محیط گلخانه با استفاده از چراغ‌های مصنوعی شبیه‌سازی کرد.

برای درک چگونگی استفاده بهینه از چراغ‌های مصنوعی برای رشد گیاهان، بهتر است چند اصطلاح مهم دیگر دررابطه‌با فتوسنتز را مرور کنید. اولین اصطلاح موردبحث، شدت نور است. لامپ‌ها وسیله‌ای است که جریان الکتریکی را تبدیل به نور می‌کنند. علاوه بر روشن‌کردن یک فضای تاریک، می‌توان از آنها برای روشن بودن محیط، لامپ‌های سیگنال برای دستگاه الکترونیکی و لامپ‌های گرمایشی یا (لامپ‌های فشار بالا یا high pressure lamp) و بسیاری موارد دیگر استفاده کرد.

هدف در این پروژه استفاده از لامپ‌های فشار بالا برای افزایش دما است. با کاهش دما از لامپ‌های فشار بالا (لامپ 240 ولت) برای افزایش حرارت استفاده می‌شود.
شیر برقی
شیرهای برقی، محصولات بسیار کاربردی هستند که می‌توانند در بسیاری از برنامه‌های متنوع و منحصربه‌فرد در سیستم‌های گلخانه‌ای مورداستفاده قرار گیرند. این شیرها معمولاً جایگزینی برای تعویض شیرهای دستی یا مکانی که از راه دور نمی‌توان به آن دسترسی داشت استفاده می‌شود. شیر برقی با تحریک شدن بوبین، باز یا بسته نمودن سوپاپ داخلی شیر اجازه عبور یا از قطع جریان جلوگیری می‌کند.حفاظت از اتصال کوتاه شدن و سوختگی سیستم
به‌جای انواع فیوزهای قدیمی، از یک قطع‌کننده مدار مینیاتوری در سازه‌های جدید استفاده می‌شود. قطع‌کننده‌های مدار دستگاه‌های کوچکی هستند که برای کنترل و محافظت از پنل برقی و سایر وسایل از اتصال کوتاه شدن برق استفاده می‌شود. آنها برای حفظ و اطمینان از ایمنی و کیفیت انرژی تأمین شده استفاده می‌شوند. برق سه‌فاز از SMPS (switched-mode power supply) به MCB (miniature circuit breaker) داده می‌شود. در صورت بروز هرگونه مشکل در ولتاژ 240 ولت، MCB خاموش می‌شود و تمام مدار را از آسیب جدی حفاظت می‌کند.

نتیجه‌گیری
اتوماسیون گلخانه با هدف تهیه محیط سازگار خاص برای گیاهان و جلوگیری از آسیب رساندن به گیاهان از نوسان شرایط محیطی انجام می‌شود. اتوماسیون در گلخانه به کاهش نیروی کار با بازده کارآمد کمک می‌کند. هدف اصلی این پروژه، جلب فضای سالم در مزارع غیرمتعارف و کنترل تغییر شرایط محیطی با استفاده از اجزای مختلف است. این پروژه دارای دامنه گسترده‌ای در زمینه کشاورزی مدرن است.